Glistnik jaskółcze ziele
Klasyfikacja podstawowa
Metka substancji
Wygląd
hyperreal.info
Tripraporty na NeuroGroove: http://neurogroove.info/tagi/natura/chelidonium-majus-glistnik-jask-cze-ziele
Dyskusja na forum Talk: https://hyperreal.info/talk/glistnik-jasko-cze-ziele-t11144.html
Inne nazwy substancji
glistnik, jaskółcze ziele
Odmiany nazwy substancji
glitnika, glistnikiem, glistniku, glistnikowi
Informacje ogólne
Opracowania naukowe
Autorskie zdjęcia i filmy związane z substancją
Otrzymywanie / pozyskiwanie
Zastosowanie
Zastosowanie medyczne
Alkaloid sangwinaryna obecna między innymi w glistniku jaskółczym zielu obecnie zyskała rozgłos w nauce. Współczesne badania potwierdziły właściwości lecznicze Sanguinaria canadensis, Chelidonium majus, Macleaya cordata i Macleaya microcarpa opisywane w dawnych pracach. Okazało się, że sangwinaryna jest promotorem apoptozy komórek nowotworowych (programowanej śmierci komórki), posiada właściwości antyproliferacyjne (antypodziałowe) w stosunku do komórek nowotworowych, inhibitorem przerostu komórek epidermalnych i reakcji autoagresji. Potwierdziło to przeciwnowotworowe właściwości glistnika. Od dawna wiedziano również, że alkaloidy glistnika hamują wzrost i rozwój grzybów, bakterii, wirusów i pierwotniaków. Wprowadzono nawet do lecznictwa preparaty typu Chelivag, czy Chelifungin zawierające wyciąg z glistnika. Obecnie są stosowane w medycynie nowoczesne leki przeciwwirusowe, np. Di-Sancor (Biosome Laboratories Inc.) - Trimolecular benzophenanthridine alkaloids – tójmolekularne alkaloidy benzofenantrydynowe – ampułki zawierające roztwór berberyny, chelidoniny, nitydyny, chelituliny, koptyzyny, sangwilutyny, sangwinaryny. Di-Sancor hamuje rozwój wirusów HIV. Popularnym lekiem przeciwnowotworowym zawierającym alkaloidy glistnika jaskólczego ziela jest Ukrain (produkt ukraiński, UACI). Działa on antymitotycznie w stosunku do guzów nowotworowych, hamuje angiogenezę (unaczynianie tkanki nowotworowej). Stosowany w leczeniu raka trzustki, jelita grubego, piersi, odbytu, pęcherza moczowego, gruczołu krokowego, białaczek i in. Ukrain podaje się pozajelitowo, najlepiej w okolice nowotworu, w dawce 10 mg co drugi dzień, do łącznej dawki 100 mg. Kuracje zaleca się przeprowadzić 3-krotnie.
Wskutek wycofywania antybiotykowych stymulatorów wzrostu ASW wiele firm zaczęło poszukiwać alternatyw, które przyniosą równie skuteczne wyniki w produkcji zwierzęcej. W pierwszej kolejności wykorzystano historyczne wyniki badań nad alkaloidami i fitoncydami oraz dawne zastosowania roślinnych substancji w medycynie w przypadku rozmaitych infekcji. Tutaj warto wspomnieć, że do alternatyw antybiotykowych stymulatorów wzrostu opartych między innymi na sangwinarynie, chelidoninie i chelerytrynie należą Sangrovit (Phytobiotics), zawierający 2 alkaloidy izochinolinowe, któch źródłem jest Sanguinaria sp., a także Herbiplant (LNB Poland) i niektóre Meridole (LNB Poland) oparte na 22 alkaloidach izochinlinowych zawartych w Chelidonium majus, Macleaya cordata i Macleaya microcarpa. Oba produkty są silnie skoncentrowane i daje się je do paszy w dawce 50-400 g/tonę (zależnie od grupy zwierząt).
Wyciągi z ziela glistnika są silne i pewne w działaniu pod warunkiem, ze surowiec zostanie pozyskany i przetworzony w prawidłowy sposób, a preparat podany w odpowiedniej dawce. Od dawna składniki glistnika a porównywane do papaweryny, morfiny i kodeiny. Wszechstronne i niezawodne właściwości glistnika, sprawiły, że nazwano go „Darem Niebios” (coeli donum, stąd nazwa chelidonium). Glistnik jaskółcze ziele został opisany na Papirusie Ebersa (ok. 1550 r. p.n.e.), ponadto przez Dioskuridesa, Pliniusza Starszego, Alberta Wielkiego, św. Hildegardę, Mathiolusa i Paracelsusa, co świadczy o wielkim znaczeniu tej rośliny w medycynie.
Preparaty glistnikowe przyjęte doustnie działają uspokajająco, spazmolitycznie (rozkurczowo) na mięśnie gładkie i poprzecznie prążkowane, rozluźniająco, przeciwlękowo, przeciwbólowo, przeciwdrgawkowo, przeciwstresowo i nasennie (10 ml nalewki lub intraktu, 100 ml naparu). Glistnik jest silnym środkiem żółciopędnym, żółciotwórczym i hepatoprotekcyjnym (ochraniającym miąższ wątroby, antyhepatotoksycznym – zapobiegającym uszkodzeniu wątroby). Szybko znosi kolkę żółciową, żołądkową i jelitową. Nalewka i intrakt glistnikowy znoszą również kolkę nerkową. Alkaloidy glistnika rozszerzają drogi oddechowe i naczynia wieńcowe, ułatwiają oddychanie. Sparteina i inne alkaloidy mają wpływ przeciwarytmiczny, zapobiegają migotaniu przedsionków i komór, znoszą częstoskurcz napadowy. Chelidonina, sangwinaryna, berberyna i chelerytryna hamuja wzrost i rozwój chorobotwórczych pierwotniaków, grzybów, bakterii i wirusów. Ponadto mają właściwości cytotoksyczne i antymitotyczne, przez co należą do substancji przeciwnowotworowych. Berberyna i chelidonina dodatkowo dają efekt przeciwbiegunkowy. Równocześnie jednak alkaloidy te wywołują skurcze macicy, dlatego nie wolno podawać preparatów glistnika kobietom ciężarnym. Kwas kawowy i ferulowy zawarte w glistniku mają właściwości przeciwzapalne, ochronne na miąższ wątroby, immunostymulujące, przeciwmiażdżycowe, antyagregacyjne (zapobiegające zlepianiu się krwinek), fungistatyczne (hamujące wzrost grzybów) i bakteriostatyczne. Wyciągi wodne i wodno-alkoholowe zastosowane zewnętrznie (wcieranie, okłady) działają przeciwzapalnie i znieczulająco, co może być wykorzystane w zwalczaniu bólu reumatycznego i artretycznego. Preparaty glistnika są zalecane w leczeniu kamicy żółciowej i moczowej, stanów bólowych pooperacyjnych po usunięciu pęcherzyka żółciowego, żółtaczki, wirusowego zapalenia wątroby, stanów zapalnych układu moczowo-płciowego, puchliny wodnej, schorzeń śledziony i trzustki. Glistnik likwiduje bolesne miesiączki, równocześnie jednak pobudza miesiączkowanie, co objawia się bardziej obfitymi krwawieniami menstruacyjnymi. Zewnętrznie intrakt świeży sok z glistnika może być wykorzystany do leczenia opryszki, gruźlicy skóry, kłykcin, brodawek, trudno gojących się ran, hemoroidów, świerzbu, nużycy oraz do usuwania piegów lub plam na skórze. Glistnik przeciwdziała zastojom żółci i wytrącaniu się złogów w układzie żółciowym. Wodno-alkoholowe wyciągi z glistnika znakomicie radzą sobie z infekcjami dróg płciowych. Istnieją doniesienia o przeciwalergicznym i przeciwświądowym działaniu glistnika po zastosowaniu zewnętrznym i wewnętrznym. Napar z glistnika podnosi stężenie hemoglobiny we krwi, poprawia krążenie wieńcowe, mózgowe i obwodowe (w kończynach), zwłaszcza przy stanach skurczowych naczyń i skokach ciśnienia krwi. Glistnika nie wolno jednak stosować przy jaskrze. Warto tutaj wspomnieć o doświadczeniach prof. A. Aminiewa, który wykorzystywał glistnik do leczenia polipowatości jelita grubego i żołądka. W tym celu sporządzał macerat ze świeżego, roztartego ziela (50 g na 500 ml wody o temp. 37o C). Po 3-5 godzinach macerat należy przefiltrować i podać doodbytniczo po uprzednim zastosowaniu lewatywy oczyszczającej jelito. Lewatywę z maceratu glistnikowego należy podawać co 2 dni, 3-4- krotnie. W przypadku polipowatości żołądka podawał pacjentom doustnie 30-50 g świeżego roztartego ziela po uprzednim rozprowadzeniu w niewielkiej ilości lekko zalkalizowanej wody.
Zastosowanie rekreacyjne
Głownie palenie wysuszonego soku z rośliny, działanie jak lżejsza wersja maku lekarskiego.
Inne zastosowania
Sok jest stosowany na kurzajki.
Sposoby przyjmowania, dawkowanie i zagrożenia
głownie palenie , doustnie, oraz na skórę.
Badania dotyczące wpływu glistnika na wątrobę są bardzo niespójne. Z jednej strony wskazuje się na właściwości ochronne na komórki wątroby (hepatoprotekcyjne), a z drugiej strony sugeruje się negatywny wpływ wyciągów z glistnika na wątrobę. W większości przypadków, w których odnotowano szkodliwy wpływ na wątrobę stosowano preparaty złożone, zawierające m.in. ekstrakty z Chelidonium majus. Mimo to działanie niepożądane przypisano jedynie ekstraktom z glistnika. Wyniki badań nie są jednak jednoznaczne.
W eksperymentach przeprowadzonych na szczurach udowodniono, że stosowanie wyciągów z glistnika w dawkach 50-100-krotnie większych od tych stosowanych u ludzi nie wpływało na pogorszenie parametrów wątroby. Współcześnie zakłada się, że wyciągi alkoholowe z glistnika podane w zalecanych dawkach i zgodnie ze wskazaniami są bezpieczne.4 Ciężkie zatrucia wynikające z przekroczenia zalecanych dawek, a także stosowania wyciągów z glistnika dłużej niż 2 miesiące, charakteryzują się zawrotami i bólami głowy, zaburzeniami świadomości, sennością, śpiączką, spadkiem ciśnienia tętniczego, tachykardią.
Przeciwwskazania Ciąża Jaskra Niedrożność przewodów żółciowych Choroby wątroby Stosowanie leków zaburzających przejściowo funkcje wątroby
Funkcjonowanie na rynku lub w podziemiu
Nalewka z ziela glistnika należy do bardzo starych preparatów zielarskich. Tradycyjnie stosowano ją na dolegliwości układu pokarmowego – przy skurczach jelit, stanach skurczowych woreczka żółciowego, przy zastojach żółci wywołanych kamicą żółciową, do przerywania kolek oraz w bólach menstruacyjnych. Skutecznie hamuje objawy choroby refluksowej przełyku (reflux, zgaga, uczucie pieczenia w klatce piersiowej). Ponadto działa przeciwbakteryjnie (zwłaszcza w stosunku do bakterii gram-dodatnich), przeciwwirusowo, niszczy pierwotniaki oraz w pewnym stopniu grzyby chorobotwórcze. Nalewka z glistnika wzmaga czynności wydzielnicze wątroby, trzustki i jelit, pobudza trawienie i hamuje procesy fermentacyjne i gnilne w jelitach.
Odtruwa organizm i odciąża wątrobę, gdyż zmniejsza uwalnianie niepożądanych amin i ketonów, a także zmniejsza wydzielanie siarkowodoru w jelicie grubym. Zbyt wysokie stężenie ketonów, siarkowodoru, amin i ciał indolowych prowadzi do gorszego samopoczucia, wpływa niekorzystnie na funkcjonowanie poznawcze i koncentrację uwagi, a także prowadzi do osłabienia siły mięśni. Nalewka z glistnika poprawia metabolizm aminokwasów i białek, które mogą być ponownie przyswojone, a nie rozkładane do amin i kwasu karboksylowego. Efekt ten wykorzystuje się w sporcie, aby poprawić bilans aminokwasów, a także wspomóc pracę mięśni. Alkaloidy zawarte w glistniku mają także pozytywny wpływ na pracę układu nerwowego, wykazują właściwości uspokajające, przeciwlękowe oraz wpływają korzystnie na funkcjonowanie pamięci.
Chemia i farmakologia substancji
Glistnik zawiera alkaloidy 0,5-4%, przy czym w zielu jest 0,5-1,5% alkaloidów, a w korzeniach i niedojrzałych owocach zawartość alkaloidów może wynosić 3-4%. W owocach i nasionach występuje chelidonina, chelerytryna i berberyna. Alkaloidy są zlokalizowane głównie w przewodach mlecznych w postaci soli z kwasami: jabłkowym, cytrynowym, chelidonowym, bursztynowym. Pomarańczowy sok wydostający się z uszkodzonej rośliny zawiera 18 alkaloidów. Alkaloidy glistnika jaskółczego ziela można podzielić na 4 grupy chemiczne: 1. Alkaloidy pochodne benzofenantrydyny: chelidonina, homochelidonina, metoksychelidonina, chelitrydyna (cheletrydyna), sangwinaryna, chelerytryna 2. Alkaloidy pochodne protopiny: protopina, alfa- i beta-allokryptopina 3. Alkaloidy pochodne protoberberyny: berberyna, koptyzyna, stylopina 4. Alkaloidy chinolizydynowe: sparteina Glistnika zawiera również aminy biogenne, karoten (15 mg%), witaminę C (170 mg%), śluzy, olejek eteryczny (0,01%), żywice, flawonoidy, fenolokwasy (kwas kawowy, kwas cynamonowy, kwas gentyzynowy, kwas ferulowy, kwas kumarynowy), cholinę, enzymy proteolityczne, lektyny, glikogen. Materiałem zapasowym glistnika jest glikogen (typowy dla tkanek zwierzęcych), a nie skrobia. Tłumaczy to właściwości mrozoodporne glistnika (jaskółcze ziele w okresie zimowym zachowuje zieloną barwę i nie zamiera pod śniegiem).