Ayahuaska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
== Informacje ogólne == | == Informacje ogólne == | ||
'''Ayahuasca''' to najpopularniejsza z nazw odnoszących się do przyrządzanych przez rdzenne ludy Amazonii wywarów roślinnych, których podstawowym składnikiem jest liana [[Banisteriopsis caapi]], również określana nazwą "ayahuasca". Nazwa ta jest hiszpańską wersją określenia ''ayawaska'', pochodzacego z języka keczua. Człon ''aya'' ma oznaczać "duszę" bądź "zmarłego", natomiast "waska" - lianę, stąd popularny przekład całego terminu jako "liana duszy" bądź "liana umarłych". Poza plemionami należącymi do keczuańskiej grupy językowej wywar nosi nazwy takie jak '''yagé''' lub '''yajé''', '''natem''' czy '''shori'''. | |||
Receptury ayahuaski są bardzo zróżnicowane, niemniej w tradycyjnej wersji podstawą jest zawsze Banisteriopsis caapi, najczęstszym zaś drugim składnikiem [[Psychotria viridis]] (chacruna). Pierwsza z tych roślin spełnia funkcję inhibitora MAO, blokując w ten sposób rozkład zawartego w drugiej DMT, stąd caapi określa się często jako ''siłę'' (strenght) zaś roślinę dostarczajacą DMT jako ''światło'' (light). W zależnosci od regionu, szamana, a czasem także celu, w jakim przyrządzany jest wywar, dodaje się do niego różne inne składniki. m.in, rośliny z rodziny psiankowatych. Należy pamiętać, że oparte o B. caapi wywary bez składnika zawierającego DMT również mogą być określane jako ayahuasca. | Receptury ayahuaski są bardzo zróżnicowane, niemniej w tradycyjnej wersji podstawą jest zawsze Banisteriopsis caapi, najczęstszym zaś drugim składnikiem [[Psychotria viridis]] (chacruna). Pierwsza z tych roślin spełnia funkcję inhibitora MAO, blokując w ten sposób rozkład zawartego w drugiej [[DMT]], stąd caapi określa się często jako ''siłę'' (strenght) zaś roślinę dostarczajacą DMT jako ''światło'' (light). W zależnosci od regionu, szamana, a czasem także celu, w jakim przyrządzany jest wywar, dodaje się do niego różne inne składniki. m.in, rośliny z rodziny psiankowatych. Należy pamiętać, że oparte o B. caapi wywary bez składnika zawierającego [[DMT]] również mogą być określane jako ayahuasca. | ||
W kulturze Zachodu, oprócz kopiowania tradycyjnych receptur, stosuje się '''analogi ayahuaski''', które również bywają określane po prostu mianem '''ayahuasca'''. Są to wywary, w których np. zamiast caapi stosuje się inny roślinny inhibitor MAO, najczęściej rutę stepową Ruta stepowa. Szczególnie popularne jest połączenie ruty stepowej z mimosą hostilis | W kulturze Zachodu, oprócz kopiowania tradycyjnych receptur, stosuje się '''analogi ayahuaski''', które również bywają określane po prostu mianem '''ayahuasca'''. Są to wywary, w których np. zamiast caapi stosuje się inny roślinny '''inhibitor MAO''', najczęściej rutę stepową Ruta stepowa. Szczególnie popularne jest połączenie ruty stepowej z mimosą hostilis — wywar taki, mimo że zasada jego działania jest analogiczna, różni się pod pewnymi względami efektami od receptury tradycyjnej. W sytuacjach, gdy do inhibicji MAO używa się farmaceutyków, mówimy o '''pharmahuasce'''. | ||
=== Opracowania naukowe === | === Opracowania naukowe === | ||
Motyka M., Marcinkowski J. T., ''Nowe metody odurzania się. Cz. III. Roślinne halucynogeny: bieluń i ayahuasca'', Probl Hig Epidemiol (2014) [http://www.phie.pl/pdf/phe-2014/phe-2014-4-806.pdf] | |||
'''Clinical investigations of the therapeutic potential of ayahuasca''': rationale and regulatory challenges - https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0163725804000464 | |||
'''Health status of ayahuasca users''' - https://analyticalsciencejournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/dta.1383 | |||
'''Ayahuasca: Pharmacology, neuroscience and therapeutic potential''' - https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0361923016300454 | |||
=== Autorskie zdjęcia i filmy związane z substancją === | === Autorskie zdjęcia i filmy związane z substancją === | ||
== Otrzymywanie / pozyskiwanie == | == Otrzymywanie / pozyskiwanie == | ||
Pozyskiwanie polega tu na zebraniu roślin potrzebnych do wytworzenia wywaru (jedna zawierająca [[DMT]], a druga iMAO). | |||
== Zastosowanie == | == Zastosowanie == | ||
| Linia 33: | Linia 41: | ||
=== Zastosowanie rekreacyjne === | === Zastosowanie rekreacyjne === | ||
Ayahuasca bywa z całą pewnością przygotowywana i wykorzystywana w celach, które można określić jako ''rekreacyjne'', tudzież dla zaspokojenia ciekawości czy zaliczenia kolejnego ''tripu'', jednakże dość długi i wymagający sposób preparacji, koniecznośc zachowywania diety, siła i nieprzewidywalność działania oraz efekty uboczne takie jak wymioty czy biegunka sprawiają, że konsumpcja wywaru w celach czysto rozrywkowych nie jest i zapewne nigdy nie będzie praktyką popularną. | |||
Wydaje się, że większość użytkowników ayahuaski podchodzi do niej z respektem, stara się do doświadczenia przygotować, nawet jeśli przyjmują ją na własną rękę, poza kontekstem ceremonialnym, stąd pozaceremonialne i niezwiazane z oczekiwaniem efektu leczniczego cele używania wywaru zasadniej byłoby określić jako ''poznawcze''. | |||
=== Inne zastosowania === | === Inne zastosowania === | ||
W tradycyjnym ujęciu ayahuasce przypisano zastosowania rytualne i magiczne. Jest ona dla szamanów narzędziem badania różnych ukrytych spraw, pozwalającym im na poznawanie przyszłości i odwiedzanie odległych miejsc w tym lub w innych światach oraz wykonywania tam magicznych działań, mogących pomóc członkom własnej grupy lub zaszkodzić wrogom. Ceremonie ayahuaskowe pełnią też ważną rolę scalającą tradycyjne społeczności. | |||
Ayahuasca jest stosowana jako sakrament przez kilka działających w różnych częściach świata zwiazków religijnych i Kościołów, w tym przez wywodzace się z Brazylii '''União do Vegetal''' oraz '''Santo Daime'''. Na terenie Europy i USA działalność odłamów tych Kościołow lub innych organizacji o podobnej charakterystyce bywała przedmiotem śledztw i spraw sądowych. | |||
== Uzależnienie i sposoby jego leczenia == | == Uzależnienie i sposoby jego leczenia == | ||
Nie | Nie istnieje zjawisko uzależnienia (fizycznego czy psychicznego) od ayahuaski. Przeciwnie - '''kolejne badania i praktyka wskazują raczej na jej skuteczność w terapii uzależnień'''. | ||
{{info|Hyperreal posiada spis placówek pomocy uzależnionym: https://hyperreal.info/help|alert-info}} | {{info|Hyperreal posiada spis placówek pomocy uzależnionym: https://hyperreal.info/help|alert-info}} | ||
| Linia 57: | Linia 67: | ||
== Obecność substancji / rośliny w dziełach kultury i dyskursie społecznym == | == Obecność substancji / rośliny w dziełach kultury i dyskursie społecznym == | ||
Dzieło "Kosmiczny wąż" Jeremy'ego Narby'ego zawiera powstałą przez doświadczenia autora z ayahuaską oryginalną koncepcję klucz do rozumienia wizji ayahuaskowych przez pryzmat genetyki. | |||
Aktualna wersja na dzień 13:13, 19 gru 2023
Klasyfikacja podstawowa
Metka substancji
Wygląd
hyperreal.info
Tripraporty na NeuroGroove: http://neurogroove.info/tagi/natura/Ayahuasca
Dyskusja na forum Talk: https://hyperreal.info/talk/ayahuasca.html
Inne nazwy substancji
ayahuasca, yage, aya
Odmiany nazwy substancji
ayahuaski, ayahuaskę, ayahuaską, ayahuasce, ayahuascy, ayahuascą, ayahuascę
Informacje ogólne
Ayahuasca to najpopularniejsza z nazw odnoszących się do przyrządzanych przez rdzenne ludy Amazonii wywarów roślinnych, których podstawowym składnikiem jest liana Banisteriopsis caapi, również określana nazwą "ayahuasca". Nazwa ta jest hiszpańską wersją określenia ayawaska, pochodzacego z języka keczua. Człon aya ma oznaczać "duszę" bądź "zmarłego", natomiast "waska" - lianę, stąd popularny przekład całego terminu jako "liana duszy" bądź "liana umarłych". Poza plemionami należącymi do keczuańskiej grupy językowej wywar nosi nazwy takie jak yagé lub yajé, natem czy shori.
Receptury ayahuaski są bardzo zróżnicowane, niemniej w tradycyjnej wersji podstawą jest zawsze Banisteriopsis caapi, najczęstszym zaś drugim składnikiem Psychotria viridis (chacruna). Pierwsza z tych roślin spełnia funkcję inhibitora MAO, blokując w ten sposób rozkład zawartego w drugiej DMT, stąd caapi określa się często jako siłę (strenght) zaś roślinę dostarczajacą DMT jako światło (light). W zależnosci od regionu, szamana, a czasem także celu, w jakim przyrządzany jest wywar, dodaje się do niego różne inne składniki. m.in, rośliny z rodziny psiankowatych. Należy pamiętać, że oparte o B. caapi wywary bez składnika zawierającego DMT również mogą być określane jako ayahuasca.
W kulturze Zachodu, oprócz kopiowania tradycyjnych receptur, stosuje się analogi ayahuaski, które również bywają określane po prostu mianem ayahuasca. Są to wywary, w których np. zamiast caapi stosuje się inny roślinny inhibitor MAO, najczęściej rutę stepową Ruta stepowa. Szczególnie popularne jest połączenie ruty stepowej z mimosą hostilis — wywar taki, mimo że zasada jego działania jest analogiczna, różni się pod pewnymi względami efektami od receptury tradycyjnej. W sytuacjach, gdy do inhibicji MAO używa się farmaceutyków, mówimy o pharmahuasce.
Opracowania naukowe
Motyka M., Marcinkowski J. T., Nowe metody odurzania się. Cz. III. Roślinne halucynogeny: bieluń i ayahuasca, Probl Hig Epidemiol (2014) [1]
Clinical investigations of the therapeutic potential of ayahuasca: rationale and regulatory challenges - https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0163725804000464
Health status of ayahuasca users - https://analyticalsciencejournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/dta.1383
Ayahuasca: Pharmacology, neuroscience and therapeutic potential - https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0361923016300454
Autorskie zdjęcia i filmy związane z substancją
Otrzymywanie / pozyskiwanie
Pozyskiwanie polega tu na zebraniu roślin potrzebnych do wytworzenia wywaru (jedna zawierająca DMT, a druga iMAO).
Zastosowanie
Zastosowanie medyczne
W amazońskich społecznościach plemiennych ayahuasca od wieków cieszy się reputacją środka pomocnego w wielu chorobach, przy czym należy zaznaczyć, że wedle pojęć tamtejszych Indian leczy cała ceremonia, a nie sama substancja, zaś specyfika ich rozumienia tego, na jakiej zasadzie odbywa się to leczenie, wynika ze szczególnego pojmowania relacji między tym co duchowe i cielesne. Mocno podkreślany jest aspekt oczyszczenia, duchowego (poprzez wizje) i fizycznego (wymioty i biegunka). To ostanie znajduje akceptację wśród badaczy wywodzących się spośród przedstawicieli kultury Zachodu, którzy są skłonni przyznać, że ayahuaskowe oczyszczenie może istotnie przyczyniać się do pozbywania się pasożytów.
Nauka nie zgłębiła jeszcze potencjału korzyści dla zdrowia mogących płynąć ze stosowania ayahuaski, istnieją jedynie wstępne bądź na wczesnym etapie badania nad zastosowaniem wywaru m.in. w leczeniu depresji [2], stwardnienia zanikowego bocznego (ALS) [3], PTSD, czy uzależnienień. Obecna w ayahuasce harmina lub jej pochodne mogą wg badań przyczynić się do opracowania leku na cukrzycę [4].
Niezależnie od tego, wiele osób reprezentujących kultury Zachodu podejmuje próby samoleczenia ayahuaską bądź bierze udział w zorganizowanych ceremoniach pod kierunkiem curanderos, prawdziwych, bądź samozwańczych.
Zastosowanie rekreacyjne
Ayahuasca bywa z całą pewnością przygotowywana i wykorzystywana w celach, które można określić jako rekreacyjne, tudzież dla zaspokojenia ciekawości czy zaliczenia kolejnego tripu, jednakże dość długi i wymagający sposób preparacji, koniecznośc zachowywania diety, siła i nieprzewidywalność działania oraz efekty uboczne takie jak wymioty czy biegunka sprawiają, że konsumpcja wywaru w celach czysto rozrywkowych nie jest i zapewne nigdy nie będzie praktyką popularną.
Wydaje się, że większość użytkowników ayahuaski podchodzi do niej z respektem, stara się do doświadczenia przygotować, nawet jeśli przyjmują ją na własną rękę, poza kontekstem ceremonialnym, stąd pozaceremonialne i niezwiazane z oczekiwaniem efektu leczniczego cele używania wywaru zasadniej byłoby określić jako poznawcze.
Inne zastosowania
W tradycyjnym ujęciu ayahuasce przypisano zastosowania rytualne i magiczne. Jest ona dla szamanów narzędziem badania różnych ukrytych spraw, pozwalającym im na poznawanie przyszłości i odwiedzanie odległych miejsc w tym lub w innych światach oraz wykonywania tam magicznych działań, mogących pomóc członkom własnej grupy lub zaszkodzić wrogom. Ceremonie ayahuaskowe pełnią też ważną rolę scalającą tradycyjne społeczności.
Ayahuasca jest stosowana jako sakrament przez kilka działających w różnych częściach świata zwiazków religijnych i Kościołów, w tym przez wywodzace się z Brazylii União do Vegetal oraz Santo Daime. Na terenie Europy i USA działalność odłamów tych Kościołow lub innych organizacji o podobnej charakterystyce bywała przedmiotem śledztw i spraw sądowych.
Uzależnienie i sposoby jego leczenia
Nie istnieje zjawisko uzależnienia (fizycznego czy psychicznego) od ayahuaski. Przeciwnie - kolejne badania i praktyka wskazują raczej na jej skuteczność w terapii uzależnień.
Status prawny w poszczególnych krajach
Polska
Nie istnieją w Polsce regulacje dotyczace ayahuaski jako takiej, niemniej najważniejsze rośliny, z których się ją (lub jej analogi) sporządza, figurują w wykazie środków odurzających grupy I-N. Rośliny te to Banisteriopsis caapi, Psychotria viridis, Mimosa hostilis i Ruta stepowa.
Obecność substancji / rośliny w dziełach kultury i dyskursie społecznym
Dzieło "Kosmiczny wąż" Jeremy'ego Narby'ego zawiera powstałą przez doświadczenia autora z ayahuaską oryginalną koncepcję klucz do rozumienia wizji ayahuaskowych przez pryzmat genetyki.