Kategoria:Stymulanty

Stymulanty to grupa środków psychoaktywnych, wyróżniona przez charakter oddziaływania na ludzki organizm – wywołują one ekscytację i podniecenie, przyspieszają metabolizm i znoszą senność. Krócej ujmując, zwiększają aktywność układu nerwowego. Jest to grupa bardzo zdywersyfikowana, gdyż efekt, stanowiący kryterium przynależności do niej, jest możliwy do osiągnięcia wieloma metodami.

Po pierwsze, można zwiększyć wydajność przewodnictwa impulsów drogą katecholamin przez zwiększenie ich ilości w przestrzeni międzysynaptycznej – tak działają inhibitory wychwytu zwrotnego dopaminy i/lub noradrenaliny (np. metylofenidat), oraz wyzwalacze katecholamin (antagonisty transporterów VMAT, np. metamfetamina). Pośrednio, taki efekt można uzyskać też blokując dekompozycję katecholamin, inhibitując enzymy monoaminooksydazy.

Po drugie, można dostarczyć do układu nerwowego agonistę katecholaminergicznego, który przyłączając się do receptorów dopaminowych/(nor)adrenalinowych, również zwiększy potencjał neurotransmisji w tych układach. Przykładem może być agonista dopaminowy pirybedyl.

Po trzecie, można ograniczać potencjał neurotransmisji inhibitującej aktywność układu nerwowego, przez wprowadzenie do organizmu substancji antagonizującej układy, których wysoka aktywność przekłada się na zmniejszenie pobudzenia – np. antagonisty GABA (modafinil), antagonisty adenozynowego (kofeina), czy antagonisty glicynowego (strychnina).

Spora część stymulantów nie ogranicza swojego pola działania wyłącznie do wyżej wymienionych układów. Wiele substancji przynależących do grupy stymulantów oddziałuje także na m.in. układ serotoninowy, który to nie powoduje pobudzenia układu nerwowego (gdyż jest neurotransmiterem inhibitującym), aczkolwiek daje efekt opisywany jako "euforię". To stwierdzenie jest prawdziwe w szczególności w odniesieniu do grup amfetamin, beta-ketonów, oksazoli, a także piperazyn.